Wat zijn de werkzaamheden en taken van een adviseur bewonersparticipatie?

Adviseur bewonersparticipatie, strategisch adviseur participatie, participatiestrateeg, communicatie- en participatieadviseur, adviseur inwonerparticipatie. Zomaar wat namen voor de functionaris bij de overheid die zich bezighoudt met burgerparticipatie. Voor het gemak noemen we deze participatie-expert in dit blog ‘adviseur bewonersparticipatie’. Zo voorkomen we verwarring met andere vakgebieden waar ook het woord participatie veel wordt gebruikt.

In veel overheidsorganisatie is de functie van adviseur bewonersparticipatie nieuw. Er waren wel mensen die zich in het kader van de implementatie van de Omgevingswet hiermee bezighielden, maar vaak deden ze dit vanuit een andere functie. Nu de Omgevingswet bijna wordt ingevoerd zien we bij veel gemeenten en andere overheden vacatures ontstaan voor ‘adviseur bewonersparticipatie’ of varianten daarop.

Bij bijna alle organisaties wordt deze functionaris ondergebracht bij de afdeling Communicatie. Maar soms ook bij teams die zich bezighouden met gebiedsgericht werken of projectmanagement. Op Rijksniveau heeft het ministerie van I&W zelfs een aparte directie voor participatie.

In het ‘Handboek bewonersparticipatie’ gaan we dieper in op het vakgebied participatie en andere vakgebieden die hiermee verwant zijn. Zo krijg je goed inzicht in de overeenkomsten en verschillen.

Voor de ontwikkeling van onze trainingen en workshops is het interessant om te weten wat een adviseur bewonersparticipatie doet. Zo zorgen we ervoor dat ons aanbod goed aansluit bij wat het werkveld nodig heeft. Dus analyseren we sinds begin dit jaar alle vacatures die voorbij komen. De vacatures zijn vooral van gemeenten, maar ook van een provincie en de rijksoverheid.

Soms zijn het vacatures waarbij iemand wordt gezocht die zowel communicatie als participatie doet of juist omgevingsmanagement en participatie gaat combineren. Steeds vaker zijn het vacatures waar men specifiek om een participatie specialist vraagt.

Ik vermoed dat het kenmerkend is voor het jonge vakgebied participatie: de werkzaamheden en taken lopen ontzettend uiteen. Waar je bij een vacature voor ‘beleidsmedewerker RO’ of ‘projectleider gebiedsontwikkeling’ al voor 90% weet wat iemand gaat doen, is dat bij vacatures voor adviseur bewonersparticipatie helemaal niet zo. Toch doen we een poging om inzicht te geven. Zodat het jou ook kan helpen als je aan zo’n functie begint of als je de vacaturetekst moet maken.

We hebben de werkzaamheden en taken van een adviseur bewonersparticipatie ingedeeld in vier categorieën:

• Overleggen
• Intern in de organisatie
• Tools
• En de grote categorie ‘overige taken en werkzaamheden’

Een adviseur bewonersparticipatie neemt deel aan allerlei overleggen. Zowel intern als extern. Zo kan een adviseur bewonersparticipatie voorzitter zijn van het (interne) kernteam burgerparticipatie en als lid deelnemen aan interne multidisciplinaire werkgroepen. Bij dat laatste hoort dan ook het adviseren van deze inhoudelijke teams.

Soms moet een participatieadviseur externe overleggen organiseren. Persoonlijk vind ik dat geen taak van deze adviseur alleen, maar primair van de inhoudelijk verantwoordelijke van het project of de beleidsopgave. De adviseur bewonersparticipatie hoort hierbij wel te adviseren op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Een participatieadviseur kan wel een faciliterende rol hebben bij dit soort gesprekken, bijvoorbeeld als procesmatig gespreksleider. Bedenk daarbij wel dat gespreksleiding ook een vak apart is en dat niet elke adviseur participatie dat kan. Hiervoor een externe onafhankelijke gespreksleider inhuren is ook een optie.

De adviseur bewonersparticipatie is verrassend veel intern bezig. Het is de persoon die als vraagbaak en sparringpartner dient voor collega’s, deze taak wordt in verschillende bewoordingen in bijna alle vacatures genoemd. Ook adviseert en ontwerpt diegene participatieprocessen en -projecten.

Opdrachtgever voor participatieprojecten (zoals burgerberaad, kinderburgemeester enz) is een taak die regelmatig terugkomt in vacatures voor adviseurs bewonersparticipatie. Net als verantwoordelijk zijn voor pilots en evaluaties. Ook gelezen: ‘regievoerder over participatie op allerlei gemeentelijke onderwerpen’, wat best wel een vage omschrijving is die op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden.

Passend bij een vakgebied dat in opkomst is: de taak om tools te ontwikkelen en te beheren. Net als het vertalen naar communicatie uitingen. Waarbij ik me afvraag: je bent als participatie adviseur toch niet verantwoordelijk voor het regelen van bewonersbrieven en social media posts? Voor deze taak is de samenwerking met een communicatieadviseur of -medewerker ontzettend belangrijk.

Ook veel genoemd: het beheren, actualiseren en onderhouden van het digitale participatieplatform. Een taak waar je als sollicitant goed op door moet vragen. Want ben jij diegene die adviseert hoe het platform wordt ingezet? Of ben jij diegene die collega’s achter de broek aan moet zitten om het platform bij te houden? Of moet je zelfs hun berichten plaatsen? De invulling hiervan zal samenhangen met het niveau waarop de functie van participatieadviseur is ingeschaald.

Wil je het vak van ‘adviseur bewonersparticipatie’ serieus nemen, zorg er dan voor dat uitvoerende taken worden opgepakt door bijvoorbeeld een participatie- of communicatiemedewerker.

En dan zijn er nog tal van andere taken en werkzaamheden voor de participatieadviseur. Nieuw participatiebeleid opstellen en de participatieverordening maken komt vaak terug, net als het bewaken en implementeren daarvan in de organisatie. Wat als je het goed wil doen een flinke hoeveelheid werk kan zijn. Als jij deze functie hebt zou je er dus voor kunnen kiezen om dit samen met een strategisch adviseur van een participatiebureau te doen.

Een adviseur bewonersparticipatie moet op de hoogte blijven van actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied. Maar ook interne en externe behoeften kunnen vertalen naar concrete plannen en kaders.

Een mooie taakomschrijving in een van de vacatures is ook: “Verrast met heldere adviezen op basis van concrete analyse”.

Dan zijn er drie werkzaamheden/taken die af en toe voorbij komen en waar ik apart bij stil wil staan.

Ten eerste is dat de taak om burgerinitiatieven in behandeling te nemen. Dit hoort mijn inziens niet thuis bij een participatie adviseur, maar bij iemand die werkt als gebiedsmanager.

Ten tweede het maken van omgevingsanalyses. Iets dat je samen doet als projectteam, maar wat een adviseur bewonersparticipatie wel moet kunnen begeleiden.

En tot slot: het geven van trainingen op het gebied van participatie. Het wordt in meerdere vacatures genoemd. Trainingen geven is een vak. Waarbij je hebt geleerd hoe je een training goed in elkaar kan zetten, passend bij verschillende leerstijlen en gericht op leerrendement. Dat doe je er niet ‘even’ bij omdat je toevallig veel weet over participatie. Huur hier een gespecialiseerd trainingsbureau voor in, zoals Participatiecursus. Onze hoofdtrainers zijn aangesloten en/of gecertificeerd door de NOBTRA.

Opgelet: dit zijn echt heel veel taken en werkzaamheden! Eén adviseur bewonersparticipatie kan niet al deze taken in 36 uur doen. Een organisatie moet hierin dus keuzes maken. Of meer adviseurs participatie aannemen. Al deze taken bij één persoon neerleggen is wat ons betreft slecht werkgeverschap. Zeker in deze tijden van personeelskrapte moet je toch zuinig zijn op je mensen. Maak dus keuzes. Want het schaap met de vijf poten ga je ook voor deze functie niet vinden.

Nu zijn we heel benieuwd. Ben jij adviseur participatie, welke werkzaamheden doe jij wel of niet?

Wil je juist de stap zetten naar de functie van adviseur bewonersparticipatie? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief (bijvoorbeeld door hier een van de gratis weggevertjes te downloaden) en we houden je op de hoogte van de opleidingsmogelijkheden hiervoor.

Hulp nodig bij het opstellen of invullen van een vacature voor adviseur bewonersparticipatie? Of misschien wel bij het sollicitatieproces omdat er verder geen participatiedeskundigen in de organisatie zijn? Wij denken vanuit ons participatiebureau ParticipatieKracht graag met je mee.