“Er is geen draagvlak voor dit plan, dus we kunnen het niet goedkeuren”. Dit is een opmerking die regelmatig terugkomt in een gemeenteraadsvergadering. Maar wat is draagvlak eigenlijk? En is het een illusie om te denken dat iedereen het eens kan worden over een plan als er gezocht wordt naar draagvlak? In dit blog gaan we in op participatie en draagvlak. En hoe je met draagvlak in participatieprocessen omgaat.
Wat is draagvlak?
Draagvlak gaat om steun krijgen voor plannen en projecten. Het zoeken van steun voor plannen leidt in het algemeen tot een groter draagvlak, maar dat is zeker niet altijd het geval. Het zoeken naar steun hoort bij de basis van participatie, omdat dit kan bijdragen aan de kwaliteit van de besluitvorming.
Hoe draagt participatie bij aan het creëren van draagvlak?
Participatie wordt ingezet om goed inzicht te krijgen in alle belangen die er spelen, of dat nu gaat om individuele belangen, groepsbelangen of algemene belangen. Door al die belangen op een rij te krijgen, kan er een integrale afweging worden gemaakt en kunnen keuzes worden uitgelegd. Dat leidt meestal tot meer begrip en steun en daarmee tot meer draagvlak. Met draagvlak kom je dus tot betere plannen doordat er een zorgvuldige belangenafweging plaats kan vinden. En dat verbetert weer de besluitvorming.
Het creëren van draagvlak mag nooit een doel van participatie zijn. 100% draagvlak bestaat niet. Simpelweg omdat er te veel (individuele) belangen een rol spelen en omdat (bijna) nooit iedereen het met een plan eens is. Draagvlak voor een plan is dus een mooie bijvangst van participatie, maar is nooit het doel of een verplichting die je opgelegd kan krijgen.
Wat voor invloed heeft draagvlak op je proces?
Door een participatieproces goed vorm te geven komen alle belangen duidelijk in beeld. Deze kunnen verschillen per betrokken belanghebbende (een groep of individu) en in de besluitvorming is het meestal moeilijk om tegemoet te komen aan alle ingebrachte wensen, zorgen en belangen. Het afwegen van de inhoudelijke doelen van een plan of project, samen met alle individuele belangen, groepsbelangen en het algemeen belang in combinatie met de inhoudelijke (bestuurlijke) doelen, zijn onderdeel van een zorgvuldige integrale besluitvorming. De kunst is om uit alle belangen een gemeenschappelijk belang naar voren te krijgen, die het vertrekpunt vormt voor de verdere uitwerking van het plan.
Hoe vergroot je het draagvlak?
Als je draagvlak wilt vergroten, zorg er dan voor dat je keuzes goed uitlegt, zodat er begrip ontstaat. In het verlengde hiervan is participatie ook geen onderhandeling. Bij een participatieproces probeer je zoveel mogelijk rekening te houden met wensen en belangen, door met elkaar het gesprek aan te gaan. Zorg ervoor dat je (deels) tegemoet kunt komen aan zorgen van belanghebbenden.
Voorbeelden van het vergroten van draagvlak:
- Maken omwonenden zich zorgen over de privacy als gevolg van een nieuwbouwontwikkeling? Kijk dan of je in het plan afschermend groen kunt realiseren.
- Zijn ondernemers bij een wegafsluiting bezorgd over de bereikbaarheid van hun pand, kijk dan of je de verkeerscirculatie of laad- en lostijden beter kunt afstemmen op behoeften.
- Krijgen buurtbewoners te maken met een drukke weg voor de woning? Probeer dan zoveel mogelijk hun zorgen weg te nemen door concrete maatregelen op te nemen ten aanzien van de oversteekbaarheid en veiligheid.
Besef dat het gaat om maatregelen of aanpassingen die de ‘pijn’ verzachten, maar nooit helemaal kunnen wegnemen. Daarom gaat het om het zoeken naar mogelijkheden om draagvlak te vergroten, niet om iedereen tegemoet te willen komen, want dan ga je er niet uit komen.
De vraag wanneer er genoeg draagvlak voor een plan is, is een lastige. Heb je genoeg moeite gedaan om zorgen (enigszins) weg te nemen? Heb je het plan aangepast zodanig dat er minder hinder of overlast door ontstaat? Heb je echt geluisterd naar de pijnpunten en daar begrip voor opgebracht en het leed een beetje kunnen verzachten? Belanghebbenden vinden dat misschien niet, terwijl jij dat als initiatiefnemer wel vindt.
Probeer hierin inzichtelijk en transparant te zijn en de keuzes te verantwoorden. Dan kan het bevoegd gezag altijd afwegen of zij vinden dat er genoeg draagvlak is om het plan door te laten gaan. Maar uiteindelijk blijft dat een politieke keuze.
Wil je meer lezen over participatie?
Dit blog over participatie en draagvlak is een bewerking van een paragraaf uit hoofdstuk 7 uit Handboek Bewonersparticipatie.
Ben je door het lezen van dit blog benieuwd geworden naar ons Handboek? Via onze website kun je het boek aanschaffen. Het is hét handboek dat elke professional die iets met bewonersparticipatie doet op het bureau of in de kast wil hebben. Met basistheorie, praktijk én verdieping en heel veel inspiratie en voorbeelden.
Heb je hulp nodig bij participatie?
Via ons participatiebureau ParticipatieKracht verzorgen we zowel strategisch advies als participatiemanagement. Ook ontzorgen we met onafhankelijke gespreksleiding tijdens bewonersbijeenkomsten.
Wil je zelf beter worden in een goede voorbereiding en uitvoering van participatieprocessen? Neem dan eens een kijkje bij onze workshops en trainingen op open inschrijving (basis / verdieping) of kies samen met collega’s voor een incompany training op maat.