Vaak denk je bij participatie meteen aan volwassen inwoners die meedenken. Maar ook kinderen in de basisschoolleeftijd kunnen waardevolle input geven in je participatieproces. Vaker dan je nu misschien denkt. Waarom het goed is om kinderen te betrekken en hoe je kinderen met participatie doet? Ik vertel het je graag in dit blog!
Kinderen zijn de gebruikers van de toekomst. Bij bijeenkomsten in zaaltjes bereiken we vaak de senioren, maar demografisch gezien maken zij minder lang de effecten van projecten en maatregelen mee dan kinderen. Daarmee bedoel ik niet dat we volwassenen en senioren maar helemaal niet meer moeten vragen, maar kinderen worden nog te vaak overgeslagen en onderschat. Terwijl ze wel degelijk goede input kunnen hebben. Ze staan nog heel onbevangen in het leven en hebben vaak een andere kijk die nieuwe inzichten kan geven. Laat je dus eens verrassen door de input van jonge inwoners!
Hoe je dat doet? Met deze 4 tips word je participatieproces met kinderen een succes.
Tip 1: Participatie met kinderen kan bij elk onderwerp
Je denkt misschien het eerst aan de speeltuin om de hoek, of de bouw van een nieuwe school. Natuurlijk is dat voor hen belangrijk en kun je ze hier goed bij betrekken. Maar ook bij anderen onderwerpen kun je kinderen om hun mening en ideeën vragen. Over klimaat bijvoorbeeld leren ze al veel op school en via het Jeugdjournaal. En ook bij verkeerskwesties kun je prima kinderen betrekken. Zij zijn de onervaren gebruikertjes waarvoor je het veilig wilt maken. Waarom hen dan niet vragen wat zij veilig en onveilig vinden in de wijk? Zo kun je voor bijna elk onderwerp wel een invalshoek verzinnen die voor kinderen interessant is. Wees niet bang om ze te betrekken, maar kijk natuurlijk wel of hun input ook past bij je doel.
Tip 2: Waar vind je kinderen die mee kunnen doen in jouw participatieproces?
Het meest logische is om aan te haken bij scholen. Zeker als je project speelt in de buurt van school of als het een onderwerp is waar ze op school mee bezig zijn. Een les aardrijkskunde kan ook een gastles over klimaat zijn en hoe de gemeente daarmee omgaat. Maar bedenk ook dat scholen al snel overvraagd worden voor allerlei lesprogramma’s, thema’s en leuke dingen. Kinderen moeten ook gewoon leren lezen en schrijven. Benader de school liever met de vraag: ‘Hoe kunnen we jullie betrekken?’ in plaats van: ‘We willen dit graag doen op jullie school.’
Lukt het niet om een school te betrekken? Dan zijn er nog andere manieren om met kinderen in contact te komen. Ga bijvoorbeeld eens bij een speeltuin staan en zoek daar het gesprek op met ze. Wees natuurlijk wel voorzichtig dat je niet de verkeerde indruk wekt. Strak in je pak bij de speeltuin staan met je busje werkt natuurlijk niet. Hoe dan wel? Kijk of je aan kunt sluiten bij het opbouwwerk in de wijk, of bij andere groepen die met kinderen werken. Je kunt dan bijvoorbeeld een activiteit verzorgen voor deze groep, waarbij je tegelijk in gesprek gaat met de kinderen.
Een andere plek die vaak vergeten wordt maar die wel goed werkt is de BSO. Daar zijn de kinderen ook vaak en die zitten minder vast aan een onderwijsprogramma. BSO’s hebben vaak meer ruimte voor leuke activiteiten zoals tekenen, knutselen of iets in de buurt. Dus als je niet terecht kunt bij de school, vraag dan eens of je bij de BSO terecht kunt.
Tip 3: Wat ga je doen als je kinderen betrekt bij participatie?
Bij kinderen is het belangrijk om het niet al te ingewikkeld te maken en vooral ook lekker creatief aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld door ze iets te laten knutselen of tekenen. Bij de hogere groepen, groep 7 en 8 zou je ook nog iets met een werkstuk kunnen doen, maar dat is al bijna meer iets voor middelbare scholieren.
Een voorbeeld: bij het bouwen of vernieuwen van een speeltuin kun je kinderen hun droomspeeltuin laten tekenen of knutselen. Daar komen natuurlijk de gekste dingen uit die niet te realiseren zijn. Maar er zitten ook vaak elementen tussen die wel haalbaar zijn en die je terug kunt laten komen. Zelf heb ik dit ook in een project ervaren. Heel veel kinderen hadden een kabelbaan getekend, maar in plaats van één lijn, twee naast elkaar. Dan kun je wedstrijdjes doen tegen elkaar. Dat zie je bijna nergens en grote mensen zullen dat ook niet zo snel verzinnen. Maar kinderen wel. De kabelbaan hebben we gerealiseerd en is een groot succes!
Heb je geen ingang bij een school of BSO? Dan kan een kleurwedstrijd nog een goede optie zijn. Die kun je heel groot uitzetten in een wijk, waar je overal kleurplaten laat bezorgen. Of je legt ze neer bij de plaatselijke supermarkt of speelgoedwinkel. Verbind er een leuke prijs aan, geen cadeaubon maar echt iets wat kinderen graag willen hebben. Wil je toch liever een cadeaubon uitreiken? Neem dan een bon van de speelgoedwinkel in de buurt, of laat ze voor €50 iets van lego uitzoeken. Scholen kun je op de hoogte brengen van de wedstrijd en vragen of ze kinderen willen stimuleren om mee te doen.
Tip 4: Maak participatie leuk voor kinderen!
Participatie met kinderen vraagt om een andere manier van denken en doen. Minder met geschreven en gesproken taal, meer met beelden en activiteiten. Zorg dat er gigantisch veel fun in zit, dan krijg je ook de meest bruikbare input.
Naast kleuren en knutselen kun je ze natuurlijk ook met foto’s en video’s laten werken. In groep 7 en 8 hebben kinderen vaak al een smartphone, of in ieder geval een gedeelte van de groep. Laat ze in groepjes door de wijk gaan en filmpjes of foto’s maken van plekken die ze fijn vinden, of juist onveilig. De foto’s kun je later in een tentoonstelling laten zien, met een prijs voor de beste foto. Het wedstrijdelement doet het ook vaak goed bij kinderen.
Ook kun je kinderen laten meewerken aan iets tastbaars. Laat ze bijvoorbeeld tips bedenken die ze zelf thuis kunnen doen om energie te besparen. Dan krijg je hartstikke veel ideeën en oplossingen! Die kun je bijvoorbeeld bundelen in boek, dat de wethouder later op school weer komt overhandigen. Een wethouder op school vinden kinderen echt vet cool. En het boekje gaat mee naar huis, waardoor je de ouders ook meteen bereikt.
Kinderen betrekken bij participatie is dus zeker een goed idee, en de mogelijkheden zijn eindeloos. Zoals bij elk participatieproces geldt ook hierbij: kijk goed naar je doel en houdt het altijd integer. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat je via de kinderen de mening van ouders probeert te beïnvloeden. Blijf zuiver en oprecht, ook en misschien wel juist bij kinderen.
Vind je het lastig om kinderen of andere unusual suspect te betrekken in je participatie? Of heb je hulp nodig bij het vinden van de juiste vorm? We denken graag met je mee. Kijk eens bij ons aanbod of er een training is die bij je vraag past of neem contact met ons op. We helpen je graag!
Saskia Fokkema is participatie expert. Haar roots liggen in het ruimtelijke domein en bij gebiedsmanagement. Daarnaast heeft ze ook een communicatie achtergrond. Saskia is co-auteur van het ‘Handboek bewonersparticipatie’, gecertificeerd NOBTRA-trainer bij Participatiecursus en strategisch adviseur, gespreksleider en spreker bij ParticipatieKracht.