Ongeveer vijf procent van de mensen in Nederland is beelddenker. Deze mensen denken volledig in beelden in plaats van in woorden en zinnen. Een grotere groep is deels beelddenker en is gebaat bij het aanbieden van informatie in tekst én beeld. Slechts 25 procent van de mensen denkt alleen in woorden. Voor mensen die minder taalvaardig zijn is het gebruik van beelden een betere manier om informatie over te brengen. Genoeg redenen dus om bij participatiemomenten te kijken hoe informatie beeldend te delen is. Zo kunnen zoveel mogelijk mensen meedoen.

Tips voor het gebruik van beeldmateriaal

De Stichting Lezen en Schrijven deelt een aantal algemene tips voor het gebruik van beeld:

• Foto’s werken beter dan tekeningen.
• Gebruik concrete beelden, laat bijvoorbeeld in een uitnodiging een klok zien die de juiste tijd aangeeft en toon een foto van de projectleider die gebeld kan worden.
• Gebruik eventueel pictogrammen om de tekst te ondersteunen, zoals een telefoon bij een telefoonnummer.
• Gebruik geen grafieken en stroomdiagrammen, deze zijn moeilijk te begrijpen.

Daarnaast hebben we specifieke tips voor het gebruik van beeld bij participatiemomenten, zoals het gebruik van kaarten, video en zakelijk tekenen.

Begrijpelijke kaarten maken

Bij participatieprocessen in het ruimtelijke domein wordt veel gebruikgemaakt van kaartmateriaal. Een kaart lezen is een vaardigheid die niet iedereen beheerst. Help hierbij door kaarten te maken die over een beperkt aantal onderwerpen gaan. Eventueel gecombineerd met één kaart waarin alles samenkomt.

Andere aandachtspunten zijn:

• een duidelijke legenda opnemen,
• herkenbare elementen uit de omgeving terug laten komen,
• afstanden inzichtelijk maken met een schaallat en
• eventueel een luchtfoto als ondergrond te gebruiken.

Een kaart kan heel definitief overkomen. Reacties op een stedenbouwkundig plan als: ‘Oh, maar jullie weten al dat het zo moet gaan worden’ klinken velen bekend in de oren, terwijl er niets vaststaat. Een goed verzorgde kaart komt zo over als een plan dat al vaststaat. In dat soort situaties is het beter om te kiezen voor handmatige schetsen en zeker geen luchtfoto als ondergrond te gebruiken.

De gemiddelde kaart bij een omgevingsplan is voor veel mensen echt te ingewikkeld en heeft uitleg nodig. Aanpassen van het kaartbeeld is niet mogelijk omdat deze een juridische uitwerking heeft. Zorg dan voor uitleg in tekst of een mondelinge toelichting.

Soms kan het verhelderend werken als een maquette wordt toegevoegd. Deze driedimensionale weergave verduidelijkt de bouwmassa en -volume en is voor veel mensen makkelijker te begrijpen en te visualiseren.

Video inzetten bij participatieprocessen

Video inzetten kan op verschillende manieren. Een animatievideo helpt om een complex onderwerp uit te leggen, in een vlog kun je mensen meenemen naar een participatiemoment dat al heeft plaatsgevonden en via filmpjes op social media is informatie te delen en kun je mensen oproepen om naar een bijeenkomst te komen. De mogelijkheden met video zijn wat dat betreft eindeloos. Bijkomend voordeel is dat video voorzien kan worden van ondertiteling waardoor je deze in verschillende talen beschikbaar kan stellen.

Elk soort video vraagt andere vaardigheden van de maker en slaat aan bij een andere doelgroep. Bedenk daarom vooraf goed wat én wie je met de video wil bereiken. Dat bepaalt het format van de video en wie hierin een rol gaan spelen. Houd video’s sowieso kort en kernachtig. De aandachtsboog van de gemiddelde videokijker is sinds de komst van TikTok alleen maar korter geworden.

Zakelijk tekenen om beeldmateriaal te maken

Een andere vorm van werken met beeld is het inzetten van een zakelijk tekenaar. Diegene kan live tijdens een participatiemoment een weergave van de bijeenkomst tekenen, deze tekeningen kunnen na afloop van de bijeenkomst verder worden uitgewerkt en als verslag dienen. Daarnaast is het maken van een praatplaat vooraf een goede optie.

Een zakelijk tekenaar kan ingewikkelde situaties in beeld duiden of op een toegankelijke manier laten zien dat er verschillende inzichten zijn. Planprocessen lenen zich goed om in een tekening weer te geven.

De tekeningen in ons handboek zijn ook gemaakt door een zakelijk tekenaar. Ze helpen op sommige plekken om ingewikkelde onderwerpen kernachtig te duiden en ze zorgen voor een beeldende rode draad. Hierdoor treedt herkenning op.

Heb je een participatieproces dat lang duurt, dan kun je ervoor kiezen om een figuurtje te ontwikkelen dat elke keer terugkomt in de communicatie-uitingen. Dit zorgt voor herkenbaarheid. Zo’n figuurtje kan vanuit een neutrale rol worden ingezet en bijvoorbeeld vragen stellen die bewoners hebben.

‘Bij het ophalen van dromen voor de toekomst van een wijk gebruikten we een dromenvanger-figuurtje dat overal terugkwam. Als weggevertje hadden we hiervan een plaktattoo gemaakt. Dit viel zo in de smaak in de buurt dat na een week veel mensen met ‘onze’ tattoo rondliepen en dat mensen speciaal hiervoor naar ons toekwamen. Dat bood ons weer de gelegenheid om in gesprek te gaan. Win-win.’

Meer lezen over participatie

Dit blog over het gebruik van beeldmateriaal bij participatie is een bewerking van paragraaf 6.4 uit het Handboek Bewonersparticipatie.

Ben je door het deze van dit blog benieuwd geworden naar ons handboek? Via onze website kun je het boek bestellen. Het is hét handboek dat elke professional die iets met bewonersparticipatie doet op het bureau of in de kast wil hebben. Met basistheorie, praktijk én verdieping en heel veel praktijkvoorbeelden.

Heb je hulp nodig bij participatie?

Via ons participatiebureau ParticipatieKracht verzorgen we zowel strategisch advies als participatiemanagement. Ook ontzorgen we met onafhankelijke gespreksleiding tijdens bewonersbijeenkomsten.

Wil je zelf beter worden in een goede voorbereiding en uitvoering van participatieprocessen? Neem dan eens een kijkje bij onze workshops en trainingen op open inschrijving (basis/verdieping) of kies samen met collega’s voor een incompany training op maat.